دگرپذیری از اصول بنیادین زندگی اجتماعی است، که به طور طبیعی، در قالب پذیرش تنوع دین، فرهنگ و اعتقاد و احترام به آزادی بیان و اندیشه خود را نشان می‌دهد که ریشه در حقوق بشر و کرامت انسانی دارد. مدارا و دگرپذیری از اصولی است که امروز بیش از هر زمان دیگری مطرح است و زندگی جمعی و روابط انسانی به آن نیاز دارند. نادیده گرفتن حقوق دیگران و یا حذف آنان، آسیبهای جبرانناپذیری بر جوامع انسانی وارد می‌سازد.
دنیایی که در حال جهانی‌شدن است، دیگر زیستن در کنار یکدیگر با بی‌تفاوتیِ منفعلانه کافی نیست، بلکه لازمه‌ی مدارا و دگرپذیری، آگاهی و هوشیاری در قبال، تبعیض و تنفر است. دگرپذیری نه به معنای تحمیل اندیشه و باور و اعتقادات و نه به معنای تنازل از باورها و مبادی و اصول خویش می‌باشد.
لازمه‌ی دگرپذیری فراهم کردن آمادگیهای روحی و روانی، اجتماعی و اخلاقی برای بنا و تقویت روابطی سازنده و مستمر، بر اساس شناخت دیگری از طریق فهم و شناخت درست و به دوراز تعصب، خود حق‌انگاری مطلق، بدبینی و پیشداوری است، تا امکان درک و شناخت متقابل از یکدیگر فراهم گردد و تفاوت و تمایز وسیلهای برای رقابت سالم، و نه عداوت و دشمنی و خشونت باشد.
قرآن کریم، دگرپذیری احترام گذاشتن به باورها و مقدسات دیگران و عدم دشنام و توهین را سفارش نموده است. چرا که احترام به دیدگاه دیگران زمینه احترام به همدیگر را فراهم ساخته و از عکس‌العکس منفی طرف مقابل جلوگیری می‌کند.
قرآن به مسلمانان دستور می‌دهد که به باورها و مقدسات حتی مشرکان اهانت نکنند، زیرا آنان باورهای خود را زیبا می‌بینند و معبودان خویش را مقدس می‌دانند: «وَلاَ تَسُبُّواْ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ فَیَسُبُّواْ اللّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ »(انعام /۱۰۸)
همچنین از دیدگاه قرآن کریم پذیرش و قبول دین و عقیده قابل اجبار نیست و اختیار آن به تفکر و پذیرش خود شخص داده شده است. آیات متعددی در قرآن به این موضوع اشاره کرده‌اند. آیه ۲۵۶ سوره بقره می‌فرماید: «لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ»؛ از دیگر آیاتی که آزادی انسان در انتخاب مرام و عقیده را به رسمیت شناخته است: «إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبیلَ إِمَّا شاکِراً وَإِمَّا کَفُوراً»(انسان/۳)؛ «فَمَن شَاء فَلْیُؤْمِن وَمَن شَاء»(کهف /۲۹)
در واقع دگرپذیری تعامل با حقیقت اختلاف و تفاوتها بر اساس اندیشه‌ی متمدّنانهای است که در آن حذف و طرد و به حاشیه راندن و تحقیر دیگری جایگاهی ندارد پرهیز از تحقیر، تجریح و توهین در گفتار، کردار و موضع‌گیری‌ها، یک ضرورت شرعی، اخلاقی و انسانی است.
هر انسان آزاد و بالغی هر دین و مرام و مسلکی داشته باشد کسی حق ندارد او را سرزنش نموده یا تفتیش عقاید کند. مثلاً بخاطر برگزیدن آئینی به وی خرده بگیرد؛ چون عقیده و باور ومسلک هر شخص امری شخصی است.
اصول دگرپذیری اعلان عداوت و دشمنی با دینِ اكثریت مطلقِ ملتی را که قرنهای متمادی، از پذیرش آن و عجین شدن با خون و گوشت و پوستشان می‌گذرد از طرف هر شخص و یا شخصیتی که باشد، امر ناپسند و خطرناکی است که به متلاشی شدن پیوندهای اجتماعی و اشاعه‌ی کینه، نفرت و عداوت و دشمنی میان این ملت منتهی می‌شود و البته انتظار دگرپذیری و احترام به دین، ارزشها و باورهای همدیگر از شخصیتهای ملی و مذهبی هر جوامعی بیشتر از دیگران و سایر اقشار جامعه است؛ چرا که اینها از این گفتمانها و حساسیتهای خاص این موضوعات بهتر از دیگران مطلعند.
همچنین اصول مدرا و دگرپذیری، فحاشی و دشنام و لعن و نفرین و تحقیر و تهمت را برازنده‌ی افکار پاک نمی‌داند و تنها باید با الفاظ پاک و فاخر از مقدسات دفاع کرد و تمام کسانی که در موضع دفاع برمی‌آیند، زبان به ناپاکی می‌گشاید، مسؤولیت لکه‌دار کردن ذهنیت منفی دیگران نسبت به دین، مقدسات و اعتقادات و باورهای خود را دارد.
برانگیختن احساسات نوجوانان و جوانان یک ملت با تنوعهای دینی، مذهبی و فرهنگی... را به بهانه های اختلاف در اینها و کشاندن آنها به سوگیریها و درگیریهای لفظی و کلامی در فضای مجازی و بعضا در فضای واقعی به هیچ وجه با اصول شرعی و اخلاقی، انسانی هیچ گروه و باوری همخوانی ندارد و پرهیز از چنین کارهایی وظیفه‌ی همه‌ی ماست.
فرزانگی این است كه دین، اعتقادات و باورها، فكر و اندیشه‌ی خود را با برهان و استدلال به جامعه عرضه نمود و در فضایی آزاد و دوراز تنش، تحقیر و توهین، قوم و ملتی را در انتخاب دین، اعتقادات و فكر و اندیشه آزاد بگذارد و مردم را به سمت تسامح و مدارا و تحمل و دگرپذیری جوامع متنوع امروزی سوق داد. و روحیه هر چه بیشتر و بهتر دگرپذیری، مدارا، احترام متقابل و سعه‌ی صدر را در جامعه ترویج داد تا زندگی مسالمت‌آمیز با حفظ فرهنگها، ارزشها و باورها و... را در جامعه نهادینه شود.
نظرات